A co zrobić, kiedy pacjent się boi? Praktyczne rady dla lekarza POZ
Skrót informacji
Leki przeciwhistaminowe mogą być bardzo wdzięcznymi narzędziami terapeutycznymi w ręku lekarza POZ. Poniżej opisuję kuchnię tych leków, czyli praktyczne zasady ich stosowania w sytuacjach klinicznych związanych z wystąpieniem lęku jak również problemów z zaburzeniami zasypiania (czyli I fazy snu). W zasadnie leki te można traktować w tych wskazaniach wymiennie, zakładając że każdy człowiek tworzy indywidualny system biologiczno-behawioralny, który może odmiennie reagować na każdy poszczególny lek. W praktyce więc jeżeli któryś z tych leków nie jest skuteczny w zakresie 1-2 dni należy spróbować innego. Zwykle daję pacjentom od razu receptę na dwa z nich, żeby ograniczyć ich wracanie do gabinetu „z reklamacją”.
Opipramol
Opipramol jest trójpierścieniowym lekiem przeciwdepresyjnym, jednak w przeciwieństwie do innych leków z tej grupy nie wpływa istotnie na wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny; ma on również bardzo słabe działanie cholinergiczne, co jest dla mnie walorem tego leku. W praktyce wykorzystuję głównie jego wpływ na receptory histaminowe typu 1 (H1), receptory serotoninowe typu 2A, oraz receptory sigma 1 i sigma 2 (Rycina 1).
Rycina 1. Blokowanie receptorów histaminowych typu 1 (H1) zmniejsza aktywność układu histaminowego w mózgu, efektem czego jest uspokojenie oraz senność. Blokowanie receptorów serotoninowych typu 2A (5-HT2A) zmniejsza aktywność podkorowego układu aktywującego, czego efektem jest poprawa snu. Z kolei pobudzanie receptorów sigma 1 i 2 jest prawdopodobnie związane z jeszcze lepszym przeciwlękowym i przeciwdepresyjnym działaniem opipramolu.
Osobom, zgłaszającym lęk zalecam stosowanie opipramolu doraźnie albo przewlekle. Mogą to być pacjenci, u których rozpoznaję mieszane zaburzenia depresyjno-lękowe, pacjenci z zaburzeniami adaptacyjnymi oraz pacjenci z nawracającymi zaburzeniami depresyjnymi.
Pacjentom, u których dominującym problemem jest lęk zalecam opipramol w dawce do 150 mg/d, zwykle 2 razy dziennie po 50 mg (2x1) z możliwością dodania trzeciej tabletki w razie potrzeby w czasie dnia (Tabela 1).
Kwetiapina
Hydroksyzyna
Dlaczego nie dłużej niż 2 tygodnie?
